امروزه ارتباط میان علوم مختلف به گونه­ای جدی است که نمی­توان بررسی و تحلیل مبحثی در یک زمینه علمی را بدون درنظرداشتن مطالعات سایر علوم امکانپذیر دانست. مطالعات زمین­شناسی و تاریخ هم از این مقوله بیرون نیست و می­توان پیوند زمان و مکان را در آن مشاهده کرد. به گونه­ای که نمی­توان در روند بروز تحولات تاریخی، از تأثیرات مهم طبیعت و ناهمواری­های خاک و زمین غفلت نمود. در این پژوهش، ضمن بررسی این تأثیر...

امروزه ارتباط میان علوم مختلف به گونه­ای جدی است که نمی­توان بررسی و تحلیل مبحثی در یک زمینه علمی را بدون درنظرداشتن مطالعات سایر علوم امکانپذیر دانست. مطالعات زمین­شناسی و تاریخ هم از این مقوله بیرون نیست و می­توان پیوند زمان و مکان را در آن مشاهده کرد. به گونه­ای که نمی­توان در روند بروز تحولات تاریخی، از تأثیرات مهم طبیعت و ناهمواری­های خاک و زمین غفلت نمود. در این پژوهش، ضمن بررسی این تأثیر...

رساله مناظر و مرایای قاسم علی قاینی از آثار متأخر سنت نگارش آثار نورشناسی نزد مسلمانان است که در سده یازدهم هجری نوشته شده است. قاینی در این رساله ضمن عرضه تعریفی از علم مناظر و آوردن آرای برخی پیشینیان مانند اقلیدس و کِندی، به مسائل عمده آثار نورشناسی مانند بازتاب، شکست نور، ابزارهای سوزاننده، چگونگی تشکیل رنگین کمان و هاله، اتاق تاریک و میدان دید آینه های مسطح پرداخته است.

چکیده مرثیه از آنجا که بیان کننده ی احساسات و عواطف شاعر است، در زمره ی ادبیات غنایی قرار دارد و به تناسب موضوع و محتوا به شاخه های مختلفی تقسیم می گردد. یکی از این شاخه ها مرثیه ها ی آیینی است، که موضوع بخش عمده ی آنها کربلا و حوادث روز عاشورا است. از قرن دهم هجری قمری با روی کار آمدن سلسله ی شیعه مذهب صفوی شعر آیینی، بخصوص مرثیه های مذهبی، رونق گرفت و برای اولین بار محتشم ترکیب بندی سرود که ...

محتشم کاشانی(935-996) را به سبب قصایدش که در استواری به قصاید انوری و خاقانی می‬ماند، «خاقانی ثانی» و به واسطۀ ترکیب‬بند پرشوری که در مرثیۀ امام حسین(ع) سروده، «حسان‬العجم» نامیده¬اند، اما وجه خلاقۀ سبک محتشم که چندان مورد توجه سبک شناسان و مورخان ادبی قرار نگرفته نه در غزل¬ها و قصاید بلکه در دو رساله «جلالیه» و «نقل عشاق» اوست. این دو رساله که به لحاظ ساخت روایی تغزلی و بیان تجربه های وقوعی و ...

رساله مناظر و مرایای قاسم‌علی قاینی از آثار متأخر سنت نگارش آثار نورشناسی نزد مسلمانان است که در سده یازدهم هجری نوشته شده است. قاینی در این رساله ضمن عرضه تعریفی از علم مناظر و آوردن آرای برخی پیشینیان مانند اقلیدس و کِندی، به مسائل عمده آثار نورشناسی مانند بازتاب، شکست نور، ابزارهای سوزاننده، چگونگی تشکیل رنگین‌کمان و هاله، اتاق تاریک و میدان دید آینه‌های مسطح پرداخته است.

محتشم کاشانی از شاعران عصر صفوی است. وی مجموعه غزلیاتی دارد که بسیار زیبا و دلنشین است. در غزلیات او مضامین نو و تازه دیده نمی شود و بسیاری از مضامین و موضوعات شعری او را می توان در اشعار شاعران گذشته بویژه حافظ جستجو کرد. بنابراین آنچه که موجب ارزش و اهمیت غزلیات او می شود، چیز دیگری است و آن توانایی شاعر در انتخاب کلمات خوش آهنگ و زیبا و اوزان دلنشین است. توجه محتشم به موسیقی شعر مهم ترین عام...

مولانا محتشم کاشانی ازشاعران پارسی گوی سده ی دهم هجری است. مضامین اشعاروی باتوجه به شرایط اجتماعی وفرهنگی وعلمی عصر او به مسایل مذهبی ومدح ومنقبت ائمه شیعه ومدح سلاطین صفوی اختصاص یافته است. این پژوهش به استناد دیوان اشعاراو فرهنگواره ای ازلغات وترکیبات واشارات قرآنی،احادیث وابیات عربی،اصطلاحات دیوانی،عرفانی و...است که به صورت الفبایی تنظیم شده است. نتایج به دست آمده ازاین پژوهش بیانگر افزونی...

کمتر از سیصد سال پس از محتشم کاشانی، در زادگاه و زیستگاه این شاعرِ پیشگام مکتب وقوع، سبک واسوخت و سرایندۀ مشهورترین غمنامۀ عاشورایی، مردی دیده به دنیا گشود که او هم در مرثیه‌سرایی و تعزیه‌سازی، سرآمد همگنان شد. در این مقاله کوشش شده است ضمن برشمردن شرح مختصری از زندگی‌نامۀ محتشم و سید مصطفی کاشانی ملقب به میرعزا، به اشتراک‌های دورۀ زندگی آن‌ها، زادگاه مذهبی‌ شیعی، حکومت باثبات و طولانی دو شاه صف...

صور گوناگون خیال در همۀ زبان‌ها و دوره‌ها، زمینۀ اصلی شعر را نشان می‌دهد. شاعر با بهره از زبان وصفی یا مجازی و به فراخور مضمون مورد نظر خود در انواع شعر طبع‌آزمایی می‌کند. یکی از مضامین مهمّ شعری، مرثیه است که در سوگ کسان یا در مصیبت ائمۀ معصومین علیهم السّلام به ویژه امام حسین(ع) و یاران او سروده شده است. محتشم کاشانی پرآوازه‌ترین مرثیه‌سرای شیعه در دورۀ صفوی است و سبک جدیدی در سرودن اشعار مذهبی...